Złudzenie ponadprzeciętności w rekrutacji

czyli dlaczego juniorzy często przeceniają w CV swoje kompetencje.

Jak często dostajecie taki opis kompetencji w CV od osób, które mają mniej niż 2 lata doświadczenia zawodowego?

Duża część osób zajmujących się rekrutacją potwierdzi, że odkąd pojawiła się moda na to, by w CV na skali (lub za pomocą gwiazdek / punktów czy wykresów) określać swoje kompetencje, duża część kandydatów zna się na wszystkim i to doskonale (lub przynajmniej w stopniu zaawansowanym).

Kiedy jednak przychodzi do rozmowy kwalifikacyjnej, okazuje się, że ów ekspert ma co najwyżej wiedzę przeciętną, a często grubo poniżej średniej.

Z czego wynika tak ogromna pewność siebie części kandydatów do pracy? Czy to kwestia “nowego pokolenia o wielkim ego”? Nie! To złudzenie ponadprzeciętności, które dotyka wielu z nas.

Złudzenie ponadprzeciętności – co to jest?

Jest to zjawisko psychologiczne zaliczane do grupy błędów poznawczych. Polega na tym, że jednostka tworzy swojego rodzaju iluzję na swój temat i przecenia swoje umiejętności lub cechy w stosunku do innych osób.

Innymi słowy, większość osób ocenia siebie jako lepszych od przeciętnej (co jest statystycznie niemożliwe).

Efekt ponadprzeciętności (zwane również efektem primus inter pares czy błędem wyższości) jest szczególnie silne wtedy, kiedy człowiek ocenia się na ważnym dla siebie wymiarze. To właśnie dlatego tak często stykamy się z nim w rekrutacji – tu przecież każda ocena kompetencji jest dla kandydata istotna.

Złudzenie ponadprzeciętności zostało dość dobrze opisane przez psychologię społeczną i ma bardzo ciekawe skutki społeczne. Podejrzewa się, że to ono właśnie jest odpowiedzialne za dużą liczbę pozwów sądowych (bo przekonani o swojej ponad przeciętności adwokaci uważają, że wygrają sprawę) czy liczbę kradzieży (bo przestępca, uważając się za lepszego złodzieja niż inni, uważa, że uda mu się uniknąć kary).

Zjawisko to jest też szczególnie silne w ocenie:

• podatności na złe nawyki (np. uzależnienia – “mi to nie grozi”);
• prowadzenia pojazdu (93% studentów z USA i 69% studentów ze Szwecji ocenia swoje umiejętności prowadzenia samochodu jako ponadprzeciętne).

Efekt Dunninga – Krugera w rekrutacji

Omawiając błędy poznawcze w samoocenie nie sposób nie przytoczyć jeszcze badań przeprowadzonych przez Justina Krugera i Davida Dunninga z Uniwersytetu Cornella.

Opisali oni zjawisko przeceniania swoich kompetencji, które miało wynikać z tego, że:

osoby niewykwalifikowane w danej dziedzinie, nie są w stanie dostrzec niskiego poziomu własnych umiejętności,

a w efekcie nie potrafią właściwie ocenić swojego poziomu kompetencji (ani nie potrafią tego zrobić w odniesieniu do innych osób).

Choć ich wyjaśnienie brzmi logicznie, badania empiryczne bazujące na ocenie przez badanych codziennej wiedzy nie wykazały istnienia takiego zjawiska, a para naukowców dostała nagrodę Ig Nobla (satyryczna nagroda przyznawana za niecodziennie lub nieco śmieszne badania naukowe).

Efekt ponadprzeciętności w rekrutacji – jak sobie z tym poradzić?

Mimo tego, że efekt Dunninga-Krugera nie został potwierdzony, analizując CV kandydatów do pracy nie sposób oprzeć się wrażeniu, że błędna ocena własnych kompetencji przez kandydatów to częste zjawisko. Niezależnie od tego, czy jej powodem jest nieuświadomiona niekompetencja, nagrodzony Ig Noblem efekt Dunninga-Krugera czy poczucie bycia lepszym niż inni, faktem jest to, że:

I właśnie dlatego warto sprawdzać wiedzę kandydatów obiektywnymi testami wiedzy, takimi jak testy Heroify. I to jeszcze zanim poświęcisz czas na spotkania rekrutacyjne! 😉